music.wikisort.org - Произведение

«Зартнир, лао» (арм. Զարթի՛ր, լաօ) — популярная армянская революционная народная песня, написанная в 1890-х годах. Она восхваляет выдающегося фидаина Арабо и призывает к борьбе против турок.

Զարթի՛ր, լաօ/լաո
песня
Дата выпуска	1890-е
Жанр	народная музыка
Язык	армянский

Источник

Первоначально песня была написана Фахратом, армянским ашугом из города Муш. Герой песни — Арабо, знаменитый фидаи, который в настоящее время является одним из символов армянского национально-освободительного движения.

В 1893 году, возвращаясь с Кавказа, его группа была окружена в ущелье близ города Буланык. Все члены его группы были убиты, включая самого Арабо.

Со временем связь песни со смертью Арабо была потеряна. Это прослеживается в эволюции названия песни: «Песня Арабо» («Արաբոյբո երգ»), «Песня храброго Арабо» («Քաջ Արաբոյբո երգ»), «Песня Мшети» («Մշեցու երգ» ), «Зартнир, лао» («Զարթիր լաօ»), и др.

Структура песни

Эта песня стилистически похожа на другие традиционные армянские колыбельные, но служит сигналом для пробуждения.

Мать — центральный персонаж. Она рассказывает сыну о плачевном положении армян и призывает его к борьбе против турок. Мать приводит Арабо в качестве примера для своего сына, который должен стать фидаи для освобождения Армении.

Тон песни раскрывается дуплетной строчкой «զարթիր լաօ, մեռնիմ քեզի» («проснись, сын мой, я умру за тебя»), которая является призывом для всех армян.

В культуре

• Песня появляется в фильме 1967 года «Треугольник» режиссера Генриха Маляна. «Треугольник» — история, которая произошла в Ленинакане во время Великой Отечественной войны, и «Зартир, лао» используется как призыв к борьбе против гитлеровцев.
• Во время антиправительственных акций протеста в Армении в 2013 году депутат от оппозиции Заруи Постанджян спела эту песню перед резиденцией президента в Ереване. [1] [2]

Текст песни

Ниже представлены наиболее распространенные варианты текстов песен на армянском языке, их транслитерация и английский перевод: [3]

Армянский	Латинская транскрипция	Русский перевод
Խուժան ասկեար զօրք է ժողուեր Եկեր Մշոյ դաշտն է պատեր։ Սուլթան կ՚ուզէ ջնջել մզի. Զարթի՛ր, լաօ, մռնիմ քզի։ Խեղճ մշեցին մեռաւ լալով, Օտար երկիրներ ման գալով Մեռաւ թուրքի հարկը տալով. Զարթի՛ր, լաօ, մռնիմ քզի։ Ի՞նչ անիծեմ թուրք ասկեարին, Որ սպաննեց ջոջ Աբոյին։ Մեր յոյս թողեց օրօրոցին. Զարթի՛ր, լաօ, մռնիմ քզի։	Khuzhan askyar zork e zhoghver Yeker msho dashtn e pater. Sultan k'uze jnjel mzi; Zartir, lao, mrnim kzi. Kheghch mshetsin merav lalov, Otar yerkirner man galov Merav turkin harkê talov; Zartir, lao, mrnim kzi. Inch anitsem turk askyarin, Vor êspanets joj Aboyin. Mer huys toghets ororotsin; Zartir, lao, mrnim kzi.	Собрались полчища солдат И обступили равнину Муша Султан хочет стереть нас (в пыль) Проснись, сын мой, я умру за тебя. Бедные мушетси* умерли, задушенные слезами Умерли, скитаясь по чужим землям Умерли, платя дань туркам Проснись, сын мой, я умру за тебя. Что я должна сказать, чтобы проклясть турецкого солдата, Который убил нашего вождя Арабо. И оставил наши надежды в колыбели (т.е. не дал надеждам осуществиться) Проснись, сын мой, я умру за тебя. жители Муша

Другие варианты

Сейчас существует множество вариантов песни.

«Քաջ Արաբոյի երգը»[4] Գրող տանի քուրդ Հասոյին, Սպաներ է ջոջ Ափոյին, Իլլաջ մացեր Արաբոյին, Զարթի՛ր լաո, մըռնիմ քըզի: Չուր ե՞րբ մնամ էլու դռներ, Էրթամ գտնեմ զիմ խեղճ գառներ, Ջրեմ զիմ բոսընի ծառներ, Զարթիր՛ լաո, մըռնիմ քըզի: Դեն իրիշկե գալող ո՞րն է, Քաջ Արաբո բաղդավորն է, Կարմիր իրցանց զինվոր է, Զարթի՛ր լաո, մըռնիմ քըզի: Խեղճ մշեցին մեռավ լալով, Հեռու երկրներ ման գալով, Մեռավ թուրքի պարտքեր տալով. Զարթիր՛ լաո, մըռնիմ քըզի: Ելեք կայնե՛ք, կտրիճ Խերան, Ոտով գացե՛ք առաջ ուրան, Սալլաթ Մեհրու բաժին խուրբան, Զարթի՛ր լաո, մըռնիմ քըզի: Սեֆի՛լ, շիվար մացած ձագեր, Էղած անտեր, բնավեր խ(հ)ավքեր, Տե՛ր դու փրկե, պահե ճըժեր, Զարթի՛ր լաո, մըռնիմ քըզի:

«Մշեցու երգը» Չուր ե՞րբ մնանք զէլու դռներ, Երթամ գտնիմ զիմ խեղճ գառներ, Սուքեմ զիմ պախչայիս ծառներ, Զարթի՛ր լաո, մռնիմ քզի: Խըղք (Խեղճ) մշեցին մեռավ լալով, Օտար երկրներ ման գալով, Մեռավ թուրքի պարտքը տալով, Զարթի՛ր լաո, մռնիմ քզի: Գրող տանի քուրդ Հատոյին, Որ չսպաններ ջոջ Ափոյին, Իլաճ մացեր Արաբոին, Զարթի՛ր լաո, մռնիմ քզի: Դեն իրիշկե՝ գալող ո՞րն ա, Քաջ Արաբո բաղդավորն ա, Կարմիր իրիցանց զինվորն ա, Զարթի՛ր լաո, մռնիմ քզի:

«Մշեցու մոր օրորոցային երգը» Խուժան ասկեր զգեզ պաշարե, Մոր ու մանկան ծեռվին կապե, Մըգա գիկա սըրե մըզի, Զարթնիր, լաո, մեռնիմ քեզի: Էլի վերունք թվանք, զոռվել, Հըդ թուրքերուն կուզիմ կռվել, Սուլթան կուզե ջնջը մըզի, Զարթնիր, լաո, մեռնիմ քըզի: Ի՞նչ անիծեմ թուրք ըսկարին, Որ ըսպանեց մեծ Ապոյին, Զմըր հուս թողեց վըր օրորոցին, Զարթնիր, լաո, մեռնիմ քըզի: Խեղճ մշեցին մեռավ լալով: Օտար երկրներ ման գալով, Մեռավ խըլխի պարտքը տալով, Զարթնիր, լաո, մեռնիմ քըզի: Չուր ե՞րբ մնամ էլու դռներ, Էրթամ գըտնիմ զիմ խեղճ գառներ, Զուքիմ զոիմ բախչան ու ծառներ, Զաթնիր, լաո, մեռնիմ քըզի:

«Մշեցու երգը» Խեղճ մշեցիք մնացին լալով, Երկրե-երկիր ման գալով, Մեռան թուրքին հարկը տալով, Զարթնի՛ր, լաո, մեռնիմ քեզի: Զարթնի՛ր, զարթնի՛ր, գնա Սասուն, Գնա Սասուն, օգնե հայուն: Բոբիկ ոտքով չուր Ախթամար, Ելնեմ երթամ հայու համար, Ձեր օգնական սուրբ տիրամայր, Զարթնի՛ր, լաո, մեռնիմ քեզի: Գրողը տանի քուրդ Հասոյին, Որ սպանել է ջոջ Ափոյին, Էլ ճար չմնաց Արաբոյին, Զարթնի՛ր, լաո, մեռնիմ քեզի, Զարթնի՛ր, զարթնի՛ր, գնա Սասուն, Գնա Սասուն, օգնե հայուն:

См. также

• Армянские революционные песни

Примечания

 

Ссылки

• Ghaziryan, A. Հայ ժողովրդական ռազմի և զինվորի երգեր] : [арм.]. — Yerevan : Armenian SSR Academy of Sciences Publishing, 1989. — P. 33–34; 146–148. Архивная копия от 4 мая 2021 на Wayback Machine

На эту статью не ссылаются другие статьи Википедии.

На других языках

---

[en] Zartir lao

"Zartir lao" (Armenian: Զարթի՛ր, լաօ) is a popular Armenian revolutionary folk song. Composed in the 1890s, it praises the prominent fedayi leader Arabo and is a wake up call for struggle against the Turks.

---

- [ru] Зартнир, лао (Проснись, сын мой)

---

---